Cricket Rules in Marathi | क्रिकेट खेळाचे नियम मराठी

Table of Contents

Cricket Rules in Marathi | क्रिकेट खेळाचे नियम मराठी | खेळाचे प्रमुख नियम | क्रिकेटमधील महत्वाचे नियम | Important rules in cricket in Marathi | क्रिकेटचे मुख्य नियम | टेस्ट क्रिकेटचे नियम | एकदिवसीय क्रिकेटचे नियम | ट्वेंटी-20 क्रिकेटचे नियम

मराठी वाचकांसाठी आम्ही WhatsApp आणि Telegram ग्रुप तयार केला आहे. तुम्हाला त्यामध्ये नविन गोष्टी वाचायला मिळतील. त्यामुळे नक्की तुम्ही ग्रुप joint करा.

WhatsApp Group Join Now

Telegram Group Join Now

Instagram Group Join Now

Cricket Rules in Marathi : क्रिकेट हा जगभरात लोकप्रिय असलेला एक सांघिक खेळ आहे, ज्यामध्ये दोन संघ एकमेकांविरुद्ध खेळतात. या खेळात बॅट आणि चेंडूचा वापर करून धावा (रन्स) करण्याचे उद्दिष्ट असते. क्रिकेट खेळाचे नियम मेरीलेबोन क्रिकेट क्लब (MCC) यांनी तयार केले असून ते जागतिक क्रिकेट समुदायासाठी प्रमाण मानले जातात.

क्रिकेटचे नियम खेळाडू, पंच (अंपायर), आणि प्रेक्षकांना खेळ समजून घेण्यासाठी मार्गदर्शन करतात. या नियमांमध्ये खेळाच्या मैदानाची रचना, उपकरणांचे मापदंड, खेळाडूंच्या जबाबदाऱ्या, आणि विविध परिस्थितींमध्ये निर्णय कसे घ्यावेत याचा समावेश होतो.

क्रिकेट खेळाचे स्वरूप विविध प्रकारांमध्ये विभागले गेले आहे, जसे की टेस्ट मॅचेस, वनडे आणि टी-२०. प्रत्येक प्रकारासाठी काही विशिष्ट नियम असले तरी मूलभूत नियम सर्व प्रकारांसाठी समान आहेत. क्रिकेटच्या नियमांचा अभ्यास केल्याने या खेळाची गंमत अधिक चांगल्या प्रकारे अनुभवता येते. चला तर मग, या नियमांबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया!

या लेखात, क्रिकेटच्या विविध प्रकारांतील महत्त्वाचे नियम आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर ते कसे लागू होतात याबद्दल सविस्तर माहिती दिली आहे.

क्रिकेटचे प्राथमिक नियम | Basic Rules of Cricket in Marathi

क्रिकेटची संकल्पना:

क्रिकेट हा दोन संघांत खेळला जातो, प्रत्येक संघात 11 खेळाडू असतात. एक संघ फलंदाजी करत असतो तर दुसरा संघ गोलंदाजी किंवा क्षेत्ररक्षण करत असतो. प्रत्येक संघाला दोन वेळा (टेस्ट क्रिकेटमध्ये दोन डाव) आपले बॅटिंग करायचे असते.

खेलाचे उद्दीष्ट:

क्रिकेटमधील मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे विरोधकाच्या संघापेक्षा जास्त धावा काढणे.
एका संघाला धावा काढण्यासाठी आपल्या फलंदाजांची मदत घ्यावी लागते, तर दुसऱ्या संघाने गोलंदाज आणि क्षेत्ररक्षणाद्वारे विरोधकाला बाद करण्याचा प्रयत्न करावा लागतो.

मैदानाची रचना:

क्रिकेट खेळण्यासाठी गोलसर मैदान आवश्यक आहे.
मैदानाची केंद्रभागी एक पिच असतो, ज्याच्या दोन्ही टोकांवर स्टंप्स असतात.
स्टंप्सचे तीन ठराविक ठोके असतात.
प्रत्येक पिच वर 22 यार्ड (20.12 मीटर) लांबीचा असतो.

क्रिकेटमधील महत्वाचे नियम | Important rules in cricket in Marathi

गोलंदाजीचे नियम:

गोलंदाज एकदाच चेंडू टाकू शकतो. तो प्रत्येक चेंडू 6 वेळा (6 बॉल) टाकतो. त्या नंतर दुसरा गोलंदाज चेंडू टाकतो.
गोलंदाज कोणत्याही खेळाडूस शिस्तीच्या बाहेर किंवा चुकीच्या क्रीजमध्ये चेंडू टाकल्यास “नो बॉल” दिला जातो.
गोलंदाजांनी पाय, चेंडूचा बोटात पकड किंवा चेंडू फेकताना खूप उंचीला जाण्याचा नियम पाळावा लागतो.

चेंडूचा वापर:

चेंडूला प्रामुख्याने गोलंदाजाचा हात एकदा टाकतो. त्यानंतर फलंदाज त्या चेंडूला मारतो.
चेंडूला बॅट मारल्यावर तो हवा मध्ये गेला तरी तो “कॅच” समजला जातो.

शॉट्सचा वापर:

कव्हर ड्राइव्ह, स्वीप शॉट, पूल शॉट, आणि हुक शॉट सारखे शॉट्स फलंदाज वापरतो.
स्वीप शॉट हा लहान आणि गोल गोल शॉट आहे जो स्पिन गोलंदाजाला खेळला जातो.

स्ट्राइक आणि नॉन-स्ट्राइक:

चेंडू मारून किंवा धावा करून दोन फलंदाज क्रीजच्या दोन्ही टोकांवर वळतात.
एकाचा “स्ट्राइक” असतो आणि दुसऱ्याचा “नॉन-स्ट्राइक”.

धावा कशा काढतात?

फलंदाज चेंडू मारून धाव घेतो. एक चेंडू मारला तर दोन्ही खेळाडू धाव काढतात. जर बॅटिंग जोडीने दोन धावा पूर्ण केल्या तर त्यांना दोन धावा मिळतात.

आणखी माहिती वाचा :

क्रिकेटमधील खास नियम आणि प्रकार | Special rules and types in cricket in Marathi

टेस्ट क्रिकेटचे नियम: | Rules of Test Cricket in Marathi

टेस्ट क्रिकेट हा सर्वात जुना प्रकार आहे. या प्रकारात प्रत्येक संघाला दोन डाव खेळायचे असतात.
सामन्याची वेळ 5 दिवसांची असते, प्रत्येक दिवशी 90 षटकांचा खेळ असतो.
गोलंदाजाने दोन डावांमध्ये जितके टाकलेले चेंडू, त्यावरून मोठ्या प्रमाणावर सामन्याचा निर्णय घेतला जातो.
टेस्ट क्रिकेटमध्ये बॅट्समॅनाला मोठ्या प्रमाणावर कसोटी करून टिकाव लागतो.

एकदिवसीय क्रिकेटचे नियम: | Rules of ODI Cricket in Marathi

एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये प्रत्येक संघाला 50 षटकांची मर्यादा असते.
जर सामन्याचे परिणाम “नो बॉल” किंवा “वाईड बॉल” वरून ठरले तर त्यानंतर एकाधिक फुल स्कोर चुकवता येतो.
पलीकडे जो संघ जास्त धावा करता, तो विजेता ठरतो.
एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये ओव्हर चांगला नियोजन करणे आवश्यक असते, कारण प्रत्येक 50 षटकांचा वापर तपासला जातो.

ट्वेंटी-20 क्रिकेटचे नियम | Rules of Twenty20 Cricket in Marathi

ट्वेंटी-20 हा अत्यंत जलद गतीने खेळला जाणारा प्रकार आहे, ज्यामध्ये प्रत्येक संघाला 20 षटकांची मर्यादा असते.
तो एक जलद गतीने खेळला जातो आणि सर्वांत जास्त धावा करणारा संघ विजेता ठरतो.
ट्वेंटी-20 क्रिकेटमध्ये प्रत्येक बॅट्समनला आपले शॉट्स जलद आणि प्रभावीरीत्या खेळावे लागतात.

क्रिकेटमधील ‘आउट‘ होण्याचे नियम | Rules of ‘Out’ in Cricket in Marathi

क्लीन बोल्ड:

गोलंदाजाने चेंडू मारून बॅट्समॅनचा स्टंप तोडला किंवा बॅटसाठी त्याच्या शॉटसला असलेल्या योग्य रेषेचा भंग केला.

कॅच आउट:

बॅट्समॅनने जो चेंडू खेळला आणि तो हवेत उडून विरोधकाच्या खेळाडूने तो पकडला.

एलबीडब्ल्यू (LBW):

बॅट्समॅनच्या पायाला चेंडू लागला आणि त्याने खेळलेली चेंडू सीमा ओलांडली, किंवा यष्ट्याच्या उडवलेल्या लाइनमध्ये अडचण निर्माण केली.

रनआउट:

बॅट्समॅन दुसऱ्या क्रीजकडे धाव घेत असताना यष्ट्या पाडली आणि त्याची आधीच धाव पूर्ण झाली नव्हती.

स्टंपिंग:

यष्टिरक्षक बॅट्समॅनला क्रीज सोडल्यावर यष्ट्या उडवतो, ज्यामुळे त्याला आउट ठरवले जाते.

‘ट्रिपल‘ रनआउट:

एकाच वेळी एकाच चेंडूवर तीन बॅट्समॅन रनआउट होऊ शकतात, जर त्या बॅट्समॅनने चुकीच्या वेळेस धाव घेतली आणि यष्ट्या उडवले.

क्रिकेटमधील महत्वाचे तंत्रज्ञान आणि सहाय्यक साधने | Important Technology and Assistive Tools in Cricket in Marathi

डीआरएस (DRS – Decision Review System):

पंचांच्या निर्णयांचा पुनरावलोकन करण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर.
हा सिस्टम खास करून एलबीडब्ल्यू आणि कॅच आउट यांसारख्या निर्णयांवर वापरला जातो.

हॉक-आय (Hawk-Eye):

हॉक-आय तंत्रज्ञान वापरून चेंडूचा मार्ग आणि यष्ट्याच्या उडवलेल्या ओळीच्या स्थितीचा तपास केला जातो.

स्निकोमीटर (Snickometer):

या साधनाद्वारे चेंडू बॅटला लागल्यास ते नोंदवले जाते आणि पंचाला निर्णय घेण्यासाठी मदत केली जाते.

क्रिकेटमधील धावा आणि त्यांचे प्रकार | Runs in cricket and their types in Marathi

धावा कशा मिळवता येतात?

चेंडू मारून आणि धाव घेतली जातात. चेंडू मैदानाच्या बाहेर गेल्यास (बाउंड्री), 4 किंवा 6 धावा मिळतात.
बॅट्समॅन आणि नॉन-स्ट्राइक दोन्ही यांचे सहकार्य असते, ज्यामुळे धावा काढता येतात.

अतिरिक्त धावा (Extras):

नो बॉल, वाईड बॉल, बाय, आणि लेग बाय या माध्यमातून अतिरिक्त धावा मिळवता येतात.

क्रिकेटमध्ये लोकप्रिय स्पर्धा | A popular competition in cricket in Marathi

आयसीसी क्रिकेट वर्ल्ड कप:

हा क्रिकेट विश्वचषक सर्वात प्रतिष्ठेचा आणि मोठा क्रिकेट स्पर्धा आहे.
50 षटकांचा सामना असतो, आणि ज

ास्त धावा करणारा संघ विजेता ठरतो.

ट्वेंटी-20 विश्वचषक:

हा क्रिकेटचा जलद गतीचा प्रकार आहे, ज्यामध्ये 20 षटकांच्या मर्यादेतील स्पर्धा घेतली जाते.

इंडियन प्रीमियर लीग (IPL):

भारतातील फ्रेंचायझी आधारित क्रिकेट लीग, ज्यामध्ये देश-विदेशी खेळाडू सहभागी होतात.

निष्कर्ष

क्रिकेट हा खेळ तांत्रिकतेच्या दृष्टीने अत्यंत क्लिष्ट आणि रणनीती पूर्ण आहे. त्याच्या नियमांचे पालन करण्याने एक संघ चांगली कामगिरी करू शकतो. क्रिकेटमधील नियमांची अचूक माहिती असणे खेळाडूंना केवळ यशस्वी करू शकते, तर त्याने इतरांना प्रेक्षक बनवता येते.